1+1=3 ’t PASST Samen: Professionaliseren van leerkrachten en jeugdhulpverleners in het vormgeven vaneen integrale aanpak voor leerlingen met een autismespectrumstoornis

De Wet passend onderwijs (2014) zou er voor moeten zorgen dat alle kinderen een goede onderwijsplek krijgen. Echter, voor leerlingen met autismespectrumstoornis (ASS) die substantiële ondersteuning nodig hebben, is dat lastig te realiseren. Zij laten problemen zien in hun betrokkenheid bij de leertaak, wat gerelateerd is aan lage schoolprestaties en voortijdige uitval. Deze leerlingen hebben baat bij een goede gezamenlijke ondersteuning van leerkracht en jeugdprofessional. Echter, leerkrachten hebben weinig kennis en ervaring met ASS om de juiste ondersteuning te kunnen bieden. Jeugdhulpverleners, die op school ingezet worden, zijn onvoldoende op de hoogte van wat er vanuit het onderwijs moet gebeuren. Leerkrachten en jeugdhulpverleners kunnen elkaar versterken, maar er is nog te vaak sprake van figuurlijke afstand en gebrek aan verbondenheid. Professionalisering is nodig, gericht op het versterken van het handelen van leerkrachten en jeugdhulpverleners in de klas en hun interprofessionele samenwerking. Hoe zo’n professionalisering eruit moet zien en hoe leerkrachten en jeugdhulpverleners elkaar kunnen versterken is nog onduidelijk.
Er is behoefte aan good practices op dit terrein. Om dit complexe praktijkprobleem op te lossen, maken we gebruik van ontwerponderzoek. We richten ons op de vraag:
Hoe draagt een professionaliseringstraject bij aan het versterken van het handelen in de klas en het interprofessioneel samenwerken van leerkrachten en jeugdhulpverleners, zodat zij een integrale aanpak kunnen vormgeven waarmee de betrokkenheid van leerlingen met ASS
in de klas wordt vergroot?
Daartoe ontwikkelen we een professionaliseringstraject, waarbij we voortbouwen op kennis uit onder andere het vooronderzoek ’T PASST WEL!. We voeren het traject uit en evalueren systematisch de genomen stappen. Het project levert een toepasbaar professionaliseringstraject met (e-)tools rondom good practices voor de (opleidings-)praktijk op. Deze producten bieden onderbouwde en overdraagbare oplossingen voor problemen waar leerkrachten en jeugdhulpverleners tegenaan lopen bij het integraal vormgeven van hun aanpak bij leerlingen met ASS.

Eindrapportage

Het kan een uitdaging zijn om de juiste ondersteuning te bieden aan leerlingen met (kenmerken van) een autismespectrumstoornis (ASS). Deze leerlingen hebben vaak moeite om betrokken te zijn bij het leren, wat kan leiden tot lagere schoolprestaties en voortijdige uitval. Leerkrachten beschikken niet altijd over de specifieke kennis die nodig is om deze leerlingen goed te ondersteunen, en jeugdhulpverleners zijn soms niet op de hoogte van wat er vanuit het onderwijs nodig is.
Door samen te werken kunnen leerkrachten en jeugdhulpverleners elkaar versterken en een integrale aanpak ontwikkelen. Dit vraagt om professionalisering. In ’t PASST Samen is er een traject ontwikkeld, uitgevoerd en geëvalueerd via ontwerponderzoek. De centrale vraag hierbij was: Hoe helpt een professionaliseringstraject om het handelen van leerkrachten en jeugdhulpverleners te verbeteren, zodat ze beter kunnen samenwerken en de betrokkenheid van leerlingen met ASS kunnen vergroten?
Om interprofessioneel samenwerken en handelen in de klas te meten, zijn er verschillende methoden gebruikt: een startinventarisatie-vragenlijst, dagboekjes en observaties. Ook zijn waardecreatieverhalen ingezet om de professionalisering te evalueren.
De resultaten tonen aan dat de (interprofessionele) context waarin professionals werken, divers en complex is. Leerkrachten en jeugdhulpverleners vinden het vooral belangrijk om structuur te bieden in de klas, terwijl het moeilijker is om leerlingen autonomie te geven. De professionalisering is waardevol gebleken, vooral in directe en toepasbare zin. Het effect kan echter versterkt worden als professionalisering vaker, mogelijk op locatie en gedurende een langere periode, plaatsvindt.
Uiteindelijk heeft het project geleid tot een praktisch en gevalideerd professionaliseringstraject, met handleidingen en (e-)tools voor de praktijk. Deze professionalisering en de tools bieden onderbouwde en overdraagbare oplossingen voor de uitdagingen waarmee leerkrachten en jeugdhulpverleners te maken hebben bij het integraal ondersteunen van leerlingen met ASS. Dit draagt bij aan inclusiever onderwijs.