Beter leren door beter slapen - Hoe kunnen leerkrachten bijdragen aan het verminderen van slaapproblemen bij leerlingen met autismespectrumstoornissen?

Slaapproblemen zijn een van de meest voorkomende bijkomende klinische aandoeningen bij autisme. Docenten in het Voortgezet Speciaal Onderwijs merken dat veel leerlingen met autisme problemen in de klas laten zien die zij toeschrijven aan deze slaapproblemen. De leerlingen komen te laat op school, zijn vermoeid, maken een sombere indruk en zijn snel geïrriteerd, wat soms uitmondt in verbale of fysieke agressie naar medeleerlingen of leerkrachten. Het schools functioneren heeft er duidelijk onder te lijden: de leerlingen kunnen zich slecht concentreren, slaan informatie minder goed op en krijgen hun taken niet af. In de periodes dat er sprake is van slaapproblemen neemt daarnaast ook het autistisch gedrag toe, waaronder stereotype en dwangmatig gedrag en overgevoeligheid voor omgevingsprikkels.
Docenten geven aan behoefte te hebben aan een gedegen wetenschappelijk onderbouwde methode om in hun dagelijkse werk in de klas adequaat op de slaapgerelateerde problemen te kunnen anticiperen. Dit betekent dat zij inzicht moeten hebben in de relatie tussen de problemen die zij in de klas zien en het slaapgedrag thuis, zodat zij zowel in hun pedagogisch optreden als in hun communicatie met ouders gericht actie kunnen ondernemen.
Het inzetten van een mobiele applicatie (app) zou hier mogelijk uitkomst kun bieden. Een app die dagelijks monitort op relevante aspecten van slaapgedrag en schoolfunctioneren zou de docent snel en gericht van de benodigde informatie kunnen voorzien om te kunnen handelen. Het huidige voorstel betreft de ontwikkeling en toetsing van een slaapinterventie-programma op basis van een dergelijke app, in co-creatie met de driehoek leerkracht-leerling-ouder. De centrale onderzoeksvraag hierbij is: hoe kan de inzet van een app - waarmee slaapgedrag en schoolfunctioneren dagelijks wordt gemonitord – de docent helpen om samen met leerlingen en ouders het slaapgedrag en het schoolfunctioneren van de leerlingen met een autismespectrumstoornis te verbeteren? In een effectonderzoek wordt uiteindelijk de werkzaamheid van dit slaapprogramma getoetst.

Eindrapportage

Slaapproblemen zijn een van de meest voorkomende bijkomende aandoeningen bij autisme. Docenten geven aan behoefte te hebben aan een gedegen wetenschappelijk onderbouwde methode om in hun dagelijkse werk in de klas adequaat op de slaap gerelateerde problemen te kunnen anticiperen. In het project Beter Leren door Beter Slapen hebben we in cocreatie met docenten, leerlingen en ouders een slaapinterventie ontwikkeld die door docenten kan worden uitgevoerd. Deze slaapinterventie bestaat uit 3 onderdelen: 1) het meten van de slaap en het dagelijks functioneren met een app, 2) gesprek over de slaap met een docent en 3) uitvoeren van de slaapadviezen. Vervolgens zijn we bij 23 leerlingen gaan onderzoeken of zij baat hebben bij deze interventie. Daaruit kwam naar voren dat iets meer dan helft van de leerlingen na afloop minder slaapproblemen rapporteerden. Op basis van de dagelijkse metingen werden geen verschillen gevonden op slaap- en gedragspatronen. Conclusie is dat met deze app-based interventie docenten kunnen bijdragen aan het verminderen van de slaapproblemen van hun leerlingen met autisme.hun leerlingen met autisme.