Better Wetter: naar een Toekomstbestendig Watersysteem in Noordoost Fryslân

Professionals van het Wetterskip, gemeenten, provincie en natuurorganisaties hebben de vraag gesteld hoe het watersysteem in Noordoost Fryslân duurzamer en toekomstbestendiger kan worden gemaakt. In dit RAAK Publiek project verricht hogeschool VHL samen met deze professionals en met kennispartners onderzoek naar dit vraagstuk.
De ?houdbaarheidsdatum? van het traditionele waterbeheer lijkt bereikt. Traditioneel afwateren en ontwateren heeft geleid tot maaivelddaling in de veenweidegebieden, en daaraan gerelateerde CO2-uitstoot en uitspoeling van nutriënten in het grond- en oppervlaktewater. Gevolg is een verlies aan waterbergingscapaciteit en een achteruitgang van de waterkwaliteit. Bij zware regenval is het moeilijk om het water nog te bergen en af te voeren om wateroverlast te voorkomen. Bij droogte ontstaan veel sneller dan voorheen watertekorten. Ook staan daardoor veel unieke ecologische waarden in de veenweidegebieden onderzoek druk of zijn verdwenen. Klimaatveranderingen versterken deze problematiek.
In het project wordt kennis ontwikkeld over een klimaatadaptief watersysteem in veengebieden en nieuwe vormen van waterbeheer, functies en functiecombinaties en de relatie met het meer toekomstbestendig maken van het watersysteem (flexibel waterpeil, berging in een natuurgebied, natte teelt, natuurvriendelijke oevers, etc.). Dit wordt gedaan door met elkaar en met andere actoren uit de regionale samenleving a) het watersysteem te onderzoeken en b) te experimenteren met innovatief waterbeheer in het gebied. De onderzoeksvraag is: In welke mate dragen nieuwe vormen van duurzaam, slim waterbeheer bij aan de toekomstbestendigheid van het watersysteem in Noordoost Fryslân?
Het project levert voor de waterbeheerders, planologen, natuurbeheerders en andere betrokken professionals een digitaal handboek, bestaande uit een analyse van het watersysteem in het gebied, een klimaatstresstest, een gidsmodel voor het vasthouden en schoonhouden van water, beschreven innovatieve oplossingsrichtingen, een 3D animatie, een participatieve handreiking met ontwerprichtlijnen, beschreven ervaringen en enkele toekomstscenario?s voor het gebied. Dit alles wordt gekoppeld aan een veldwerkplaats en kennismanagementsysteem.

Eindrapportage

Better Wetter: Fries voor ‘Beter Water’. In het RAAK publiek project onderzoeken we nieuwe vormen van waterbeheer voor het veenweidegebied van Noordoost Friesland. Het huidige waterbeheer is niet duurzaam: er wordt veel water rondgepompt, de bodem daalt, CO2 verdwijnt naar de atmosfeer. De bodem kan geen water meer opnemen, terwijl klimaatverandering juist meer bergend vermogen vereist. Het is duidelijk dat het waterbeheer anders moet, maar hoe doe je dat in een bestaande situatie, waar een groot deel van de regionale (landbouw)economie op het bestaande watersysteem is gebaseerd?
In Better Wetter staat ‘vernatting’ van het landschap centraal. Vernatting kan bodemdaling stoppen, en er wordt ruimte voor water gecreëerd: de regio wordt klimaatbestendig. Vernatting betekent dat we op zoek moeten naar andere vormen van landbouw. In het onderzoek zijn experimenten gedaan met natte teelten, zoals lisdodde en veenmos. Ook zijn functiecombinaties onderzocht, bijv. waterretentie (klimaatadaptatie) combineren met natte teelten (landbouw) en verbeteren van landschap en biodiversiteit, deze combinaties zijn zichtbaar gemaakt in een digitale Klimaatsafari.
Klimaatadaptatie en duurzaam waterbeheer zijn grote politiek-maatschappelijke uitdagingen. Er bestaan geen pasklare antwoorden, simpelweg omdat ‘alles met alles samenhangt’. Inzichten en draagvlak kunnen alleen worden bereikt wanneer belanghebbende samen op zoek gaan naar passende en duurzame oplossingen. En dat gebeurt in Better Wetter: burgers, overheden, kennisinstellingen en ondernemers zoeken samen naar nieuwe vormen van waterbeheer en economische dragers voor de regio.
Het onderzoek in Better Wetter is uniek omdat het toegepaste en transdisciplinaire karakter de belanghebbende verbindt op inhoud. Deze verbinding is mogelijk gemaakt met onderzoek dat een open en explorerend karakter heeft. Alleen dan worden verschillende belangen zichtbaar en kan er begrip en vertrouwen ontstaan. En dat is gelukt: het RAAK publiek project is een belangrijke aanjager geworden voor de regionale transitie naar toekomstbestendig waterbeheer. Een nieuwe en vernieuwende waarde van open en explorerend onderzoek!
www.betterwetter.nl