De zaak is rond. Praktijkgericht onderzoek naar de financiering van de Circulaire Economie bij midden- en kleinbedrijven.

Dossier	RAAK.MKB06.013
Status	Afgerond
Startdatum	1 september 2017
Einddatum	10 juni 2021
Regeling	RAAK-mkb
Thema's	Economie Circulaire economie en grondstoffenefficiëntie: Duurzame circulaire impact Materialen - Made in Holland Logistiek en Transport in een energieke, innovatieve en duurzame samenleving Logistiek Ondernemen: verantwoord en vernieuwend

In een circulaire economie worden producten en grondstoffen hergebruikt. Er is geen sprake van afval maar van grondstoffen. Bedrijven die circulair ondernemen kiezen bewust voor hernieuwbare hulpbronnen of zorgen dat de materialen optimaal kunnen worden hergebruikt of hoogwaardig gerecycled.
Een circulair bedrijfsmodel vraagt veelal om een andere financieringsconstructie. Zo hebben producten die worden hergebruikt of op hoogwaardige wijze worden gerecycled altijd een financiële restwaarde. Deze dient inzichtelijk te zijn en afgestemd te worden met de verschillende ketenpartners en met financiers. De financieringsbehoefte van een onderneming verandert ook als een bedrijf ervoor kiest om producten niet te verkopen, maar via een overeenkomst beschikbaar te stellen aan gebruikers.
Mkb-bedrijven die circulair willen gaan ondernemen, geven aan problemen te ondervinden bij het vinden van passende financiering voor hun circulaire bedrijfsmodel. Zij hebben behoefte aan nieuwe kennis over hoe zij hun financiering moeten organiseren om niet alleen circulair maar ook winstgevend te ondernemen.
Uit gesprekken en workshops met bedrijven, zijn de volgende praktijkvragen naar voren gekomen:

1. hoe kunnen we de financiële (rest)waardes van onze producten bepalen en verbinden aan zakelijke afspraken over hergebruik en recycling?
2. hoe kunnen we financiële contracten opstellen met ketenpartners waardoor gebruikers worden gefaciliteerd en gestimuleerd om producten opnieuw te gebruiken en te recyclen?
3. hoe kunnen we financiering aantrekken en wat betekent dit voor onze onderneming en samenwerking binnen de logistieke keten?

Onder leiding van het Windesheim lectoraat Supply Chain Management wordt in dit project in een consortium met Stenden, University of Aruba, Sustainable Finance Lab (verbonden aan Universiteit Utrecht), Ilab Green PAC, Bureau Innovatie, MKB-ondernemingen en financiers onderzoek gedaan naar financieringsmogelijkheden binnen de circulaire logistieke keten. De resultaten van dit casestudieonderzoek worden breed gedeeld met bedrijven en onderwijs via masterclasses en lesprogramma's.

Eindrapportage

Het sluiten van ketens met retourstromen van producten is nog lang niet altijd goed realiseerbaar. Zo is vaak niet goed te voorspellen wat het waardeverloop van producten is. Vooral in markten die onderhevig zijn aan snelle verandering is die onzekerheid groot. Voor veel producten geldt dat ondernemers het best een pragmatische oplossing kunnen kiezen waarbij producten zo ontworpen worden dat materialen en eventueel onderdelen teruggewonnen kunnen worden, maar zich niet committeren tot terugname. Een uitzondering kan zijn bij een hoge gebruiksintensiteit (hoge utiliteit), bijvoorbeeld door deelgebruik. Andere verdienmodellen worden gekarakteriseerd door het vrijwillige karakter van wel- of niet terugleveren van de producten aan de producent. Samenvattend kunnen we stellen dat er geen one-size-fits-all financieringsoplossing is voor ondernemende midden- en kleinbedrijven in een circulaire logistieke keten. De algemene tendens bij de bedrijven rechtvaardigt de stelling dat bedrijven een afweging moeten maken tussen de benodigde inspanningen voor het realiseren van een circulair verdienmodel en de beoogde resultaten. Hierin spelen aspecten zoals de wens van klanten, het design van een product, grip op producten en materialen, het al dan niet functioneren van een tweedehandsmarkt en financieringsmogelijkheden een rol.
Aanbevelingen bedrijven:
1. Be circular-ready! Ontwerp producten zo dat ze geschikt zijn voor hergebruik, al dan niet door het verkopende bedrijf.
2. Detailleer het retourproces. Monitor waar producten zijn, hoeveel en in welke staat, en wanneer ze terugkomen.
3. Deel kennis en successen om de markt te laten wennen aan circulaire producten en diensten.
Aanbevelingen overheid:
1. Stimuleer productief ondernemerschap middels financieringsondersteuning.
2. Organiseer de inkoopprocessen zo dat circulair inkopen mogelijk wordt en stuur hierdoor zelf op marktontwikkeling.