Digital Inclusion by Design

Inclusief User Experience (UX)-ontwerpen is het creëren van digitale diensten die toegankelijk zijn voor zoveel mogelijk mensen, ongeacht hun fysieke of mentale beperkingen, gezondheidsproblemen, leeftijd, achtergrond of gebruikscontext. Niet alleen is er de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor digitale inclusie en toegankelijkheid, er komen ook nieuwe wetten die de digitale inclusie en toegankelijkheid verplicht stellen. Toch zijn digitale inclusie en toegankelijkheid vaak slechts een bijzaak in het ontwerpproces. Meestal wordt een digitale dienst in eerste instantie ontworpen en ontwikkeld voor een gemiddelde gebruiker en pas daarna uitgebreid met toegankelijkheidsfuncties voor andere gebruikersgroepen. Er zijn veel normen, richtlijnen en methoden voor toegankelijk en inclusief ontwerpen, maar vereisen vaak tijdrovend gebruikers- en contextonderzoek, specialistische kennis en veranderingen in de ontwerpprocesorganisatie. UX-ontwerpbureaus en UX-ontwerpopleidingen ontberen beproefde best-practices om een inclusief ontwerp van digitale diensten te kunnen garanderen. Daardoor kunnen ze te weinig inspelen op maatschappelijke behoeften en zijn ze niet voldoende voorbereid op de aanstaande wetgeving.
Met het voorgestelde onderzoek willen we een beter begrip ontwikkelen van factoren die de ontwerpers en ontwerpprocessen belemmeren bij het creëren van toegankelijke en inclusieve UX-ontwerpen. Daarmee willen we ook de basis leggen voor verder praktisch onderzoek naar welke combinaties van tools, methoden en ontwerpbenaderingen het beste werken voor het bereiken van inclusieve ontwerpresultaten in alledaagse ontwerppraktijkomstandigheden.
Het project is opgedeeld in drie fasen. Het eerste deel van het project is een verkennend onderzoek binnen UX-ontwerponderwijs. De tweede fase omvat onderzoek naar processen van betrokken UX-ontwerpbureaus en vergelijking van procesobstakels in ontwerponderwijs en professionele ontwerpprocessen. In de derde fase worden de resultaten van fase één en twee vertaald naar richtlijnen, tool- en methode-ideeën en gezamenlijke vervolgonderzoeksagenda. De resultaten worden uiteindelijk ook benut voor verbetering en actualisatie van de curricula van digitale (ontwerp)opleidingen, zoals Communication and Multimedia Design (CMD), teneinde meer inclusieve ontwerpers op te leiden.

Eindrapportage

Het project ‘Digital Inclusion by Design’ onderzocht hoe ontwerpers beter ondersteund kunnen worden bij het realiseren van toegankelijke en inclusieve digitale diensten. Hoewel digitale toegankelijkheid en inclusie steeds belangrijker worden, blijven ze in de praktijk vaak onderbelicht. Dit project bracht onderwijs, ontwerppraktijk en maatschappelijke organisaties samen om te begrijpen waar het in het ontwerpproces vaak misgaat – en hoe het beter kan.
Drie onderzoekslijnen stonden centraal: de ervaring van ontwerpstudenten, de werkwijze van UX-ontwerpbureaus en de maatschappelijke praktijk rondom digitale inclusie. In deze context ontwikkelden we onder andere het Digital Inclusion Canvas – een reflectietool voor ontwerpteams – en een speelse gespreksstarter in de vorm van “digitale koekjes”. Deze tools zijn getest in workshops, lessen, publieke bijeenkomsten en evenementen.
Naast praktische opbrengsten leverde het project waardevolle inzichten op die zijn gedeeld met een breed netwerk van professionals en docenten, onder andere via een lezing en webinar met de Dutch Digital Agencies. Studenten van de opleiding CMD pasten de methodes toe in hun ontwerptrajecten en presenteerden hun resultaten in meerdere exposities.
Het project droeg bij aan de actualisering van het onderwijsprogramma, de start van nieuwe samenwerkingen (o.a. binnen het Netwerk Digitale Inclusie), en het opzetten van vervolgonderzoek naar ethiek en co-creatie in de context van digitale inclusie. Door flexibel in te spelen op veranderende omstandigheden werd de impact groter dan oorspronkelijk gepland. Spin-offinitiatieven laten zien dat het thema leeft – en dat ontwerpers, beleidsmakers en burgers samen kunnen bouwen aan een digitale samenleving die voor iedereen werkt.