Dijkgravers in beeld

Graverij in oevers en waterkeringen door muskusratten, beverratten en binnenkort door bevers leidt in ons waterrijke Nederland tot aanzienlijke veiligheidsrisico’s, economische schade en structurele kosten. Vanwege zijn snelle opmars zal ook de bever, in navolging van de muskus- en de beverrat om beheersmaatregelen vragen, zij het andere want de bever is beschermd.
Met een beter begrip van het gedrag en het terreingebruik van bevers is het wellicht mogelijk om ze zodanig te ‘sturen’ dat schade aan waterkeringen kan worden voorkomen. En waar doding van muskus- en beverratten noodzakelijk blijft, levert meer inzicht in het gedrag de mogelijkheid om dieren sneller en doelmatiger te vangen, hetgeen er voor zorgt dat er minder dieren gevangen en gedood hoeven te worden, dat er minder vangmiddelen ingezet hoeven te worden en dat er minder bijvangst is. De praktijkvraag van de waterschappen luidt dan ook:
‘Wat kunnen we leren van het gedrag en het terreingebruik van muskusratten, beverratten en bevers in Nederland teneinde graverij in waterkeringen en oevers te voorkomen’.
Om het gedrag van deze dijkgravers beter in beeld te kunnen brengen ontwikkelen en gebruiken we zenders die zijn uitgerust met gps-locatie en gedragssensoren en die via LoRaWan kunnen worden uitgelezen. De belangrijkste onderzoeksvragen zijn:

1. Welke factoren beïnvloeden het dispersiegedrag van muskusratten, beverratten en bevers en bepalen de locatie van schuil- en nestplaatsen. Deze kennis draagt bij aan preventie (mitigatie van negatieve effecten) van graverij en kan gebruikt worden om vangstmethodes te optimaliseren.
2. Hoe kunnen we bestaande communicatie technologie en innovatieve methoden inzetten om voor real-time langeafstandscommunicatie (met weinig vermogen) toepassingen te ontwikkelen waarmee semi-aquatische knaagdieren kunnen worden gevolgd en hun gedrag in kaart kan worden gebracht.

Eindrapportage

Graverij in oevers en waterkeringen door muskusratten, beverratten en binnenkort door bevers leidt in ons waterrijke Nederland tot aanzienlijke veiligheidsrisico’s, economische schade en structurele kosten.
Dit onderzoek beoogde om met inzet van innovatieve IoT- zendertechnologie meer inzicht te krijgen in het gedrag en het terreingebruik van genoemde diersoorten, teneinde risico’s te mitigeren (bevers) en dieren sneller en doelmatiger te vangen (muskus- en beverraten) waardoor uiteindelijk minder dieren gedood hoeven te worden, er minder vangmiddelen ingezet worden en er minder bijvangst is.
Met een speciaal voor dit doel ontwikkelde peritoneale LoRa-zender is met een dode beverrat in het beheersgebied van het waterschap Hunze en Aa’s de functionaliteit getest. Het signaal (5-min int.) bleek in voldoende mate door tenminste één KPN-gateway te worden ontvangen. Het signaal werd echter zelden tot nooit door voldoende gateways ontvangen om de zender via dit netwerk te kunnen lokaliseren. Pogingen om een geminiaturiseerde zender te ontwikkelen waarin de LoRa-functionaliteit was gecombineerd met GPS-lokalisatie en sensoren voor druk, UV, versnelling en temperatuur waren vergevorderd. Uiteindelijk bleken deze binnen het bestek van dit project door de betrokken technologiepartner echter niet in een werkend prototype te kunnen worden omgezet. Om die reden is besloten tot de inzet van commercieel beschikbare radiozenders. In een daarvoor speciaal ontwikkeld semi-natuurlijk testverblijf is de externe bevestiging van de zender bij 7 beverratten onderzocht op ongerief en blijven zitten. De met de zenders meegeleverde halsband bleek voor beverratten vanwege hun kwetsbare vacht en huid ongeschikt. Een alternatieve bevestiging met een enkele ketting van acrylkralen (diameter 28mm) bleek beter geschikt. Deze bevestigingsmethode is met de Zweedse zenderfabrikant uitgewisseld en zenders worden hiervan voorzien voor vervolgonderzoek met beverratten in het beheersgebied. Voor het onderzoek aan muskusratten in het moerasgebied van de Oostvaarderplassen zijn LoRa-zenders ontwikkeld voor bevestiging aan de staart. Eerste inzet bij 2 dieren leverde geen bevredigende resultaten op. Intussen werd door het Waterschap aldaar het vangstbeleid gewijzigd waardoor de legitimatie voor het voorgenomen onderzoek verviel. Het onderzoek aan muskusratten is daarop gestaakt. Bij het waterschap Hunze en Aa’s is gedurende het project de prioriteit om onderzoek te doen aan bevers vervallen waardoor dit deel van het onderzoek niet is gestart. Na de afsluiting van dit project wordt het onderz.oek binnen de verleende dierproefvergunning door de Universiteit