Expeditie Agrarische Bedrijfsovername - Living Lab Oost

De uitdagingen waar agrarische bedrijven voor staan zijn groot en dit legt een extra druk op het bedrijfsovernameproces. Een proces dat al onder druk staat door schaalvergroting en de stijging van de grondprijs. Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt heeft in samensprak met het ministerie van LNV en LTO het plan om een kenniscentrum bedrijfsovername te starten. In het project ‘Expeditie bedrijfsovername’ wordt overzicht over en inzicht in de bestaande kennisinfrastructuur voor advisering in de bedrijfsovername samengesteld. Met een brede groep betrokkenen bij agrarische bedrijfsovername wordt een totaal overzicht opgesteld van het overnameproces en de beschikbare adviesdiensten. Daarbij is naast de technische aspecten (financieel en juridisch) specifiek aandacht voor de sociaal-emotionele kant: de familie en de interactie tussen de overnemer/overdrager, ook als het gaat om visievorming voor de toekomst van het bedrijf in relatie tot de grote uitdagingen van markt en maatschappij. Dit project is 1 van 4 projecten waarbij ieder project zich richt op specifieke regio’s en deelsectoren van de landbouw. Het Living Lab Oost wordt geleid door Aeres Hogeschool en richt zich primair op deelsectoren melkveehouderij en akkerbouw in het midden en oosten van het land. Vanuit een gezamenlijk opgezette werkwijze en wordt gewerkt aan het eindproduct: een ‘landkaart’ van het bedrijfsovernameproces met daarin specifiek aandacht voor regionale en sectorale verschillen. Vanuit de analyse van de behoefte aan en het aanbod van ondersteuning volgen ontwikkelwensen voor (door)ontwikkeling van methodieken, deze worden waar mogelijk ontwikkeld en getest binnen de kaders van het project. De landkaart kan in de advisering gebruikt worden om een bedrijf inzicht te geven over de route van hun eigen ‘expeditie’ langs de voor hen relevante aspecten van het bedrijfsovernameproces. Het project werkt met een breed consortium die belanghebbenden zijn bij een goed doorlopen bedrijfsovernameproces.

Eindrapportage

Expeditie bedrijfsovername
Bedrijfsopvolging van agrarische bedrijven is complex en de ontwikkelingen in de landbouw maken het nog
complexer. In samenwerkende onderzoeksprojecten van hogescholen is gewerkt aan kennis en inzicht over
het bedrijfsopvolgingsproces. Het onderzoek wat is gedaan door de hogescholen (Aeres, VHL in
samenwerking met NHL Stenden, HAS, Inholland, HU en Windesheim) liep van april 2020 tot december
2022, en is afgesloten met een gezamenlijk eindevent in juni 2022. De projecten werkten samen met mbo’s,
agrarische ondernemers, hun families en de adviespraktijk.
Overzicht en inzicht over het proces is belangrijk zodat betrokkenen al vroeg in het proces nadenken over de
belangrijke vragen. Deze projecten leveren producten die overzicht en inzicht geven en geven een sterke
impuls aan het netwerk van adviseurs en onderwijs rondom bedrijfsovername.
In een overnameproces maakt iedere familie een eigen tocht langs diverse belangrijke thema’s (juridisch,
economisch, persoonlijkheid en ondernemerschap(strategieën)). Er zijn invloeden door rollen, fases, cultuur,
regio en sectoren, de projecten hebben veel overzicht en inzicht opgeleverd en ontsloten via
GroenKennisNet en de netwerken. Het toekomstige Kenniscentrum Bedrijfsovername kan met de gemaakte
producten en inzichten actief communiceren.
De Expeditiegids Bedrijfsopvolging is een kernproduct samen de drie blikken (die fungeren als kletspotten)
‘Een andere blik op bedrijfsovername’. Al deze tools dragen bij aan bewustwording van de complexiteit- en
de soms schurende perspectieven- tijdens een overname proces.
Het project heeft een betere afstemming tussen adviespraktijk en onderwijs gegeven met een belangrijke rol
voor NAJK (Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt). Belangrijk is het om zo vroeg mogelijk de doelgroepen
te informeren over de aspecten en perspectieven van het proces. Breed in het onderwijs is kennis op dit
thema sterk gegroeid en voor Aeres Hogeschool is de verbinding naar de overdragers en het bredere
netwerk van adviseurs binnen het onderwijs versterkt.