Flevo - land in beweging

De Flevolandse bodem is relatief jong. De kwaliteit voor agrarisch gebruik was goed, maar kent een dalende trend. Dit komt voor een belangrijk deel door bodemdaling (natuurlijke inklinking en veenoxidatie) en bodemverdichting (door agrarische praktijken). Hiermee dreigt de (voedsel-)productiecapaciteit terug te lopen in een provincie waar de productiestructuur voornamelijk is gericht op de agribusiness.
Bodemverdichting en –daling is ook bepalend voor het waterbergend vermogen, beperking van af- en uitspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar grond- en oppervlaktewater en de biodiversiteit van het bodemleven; een duurzaam bodem- en waterbeheer. Vanuit de agrarische sector is grote behoefte aan meer inzicht op huidige staat en handelingsperspectief op korte en lange termijn.
Het onderzoek richt zich op het verkrijgen van meer begrip van achterliggende mechanismen, ontwikkeling en validatie van innovatieve meettechnieken, inzicht in ruimtelijke variabiliteit (en achterliggende oorzaken) en gevolgen van bodemdaling en -verdichting (landbouwkundig, hydrologisch, biologisch). Vervolgens om efficiënte, goedkope (plaats specifieke) oplossingen te ontwikkelen om de bodem (-hydrologie/chemie) ook voor de langere termijn gezond te houden en daarmee op een duurzame manier voedsel te produceren.
De consortiumpartners werken samen aan de opzet en uitvoering. De samenwerking leidt tot nieuwe kennis en inzichten, toepassing in de dagelijkse praktijk en inbedding in de opleiding. O.a. door kennisontwikkeling bij studenten (de toekomstige agrariërs en adviseurs) en docenten over nieuwe digitale en sensortechnieken.
De probleemstelling wordt onderschreven door:
- Provincie Flevoland in het Uitvoeringsprogramma Duurzaam Gebruik van de Flevolandse Ondergrond 2016-2020 en in het Actieplan Bodem en Water als invulling van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer.
- Programmabureau Basisregistratie Ondergrond (BRO). De gegevens die in dit RAAK-project worden gegenereerd leveren waardevolle informatie om de bodeminformatie in Flevoland te herzien.
Afstemming en kennisuitwisseling zal plaatsvinden met onderzoek naar ‘Toekomstbestendige ontwikkeling in bodemdalingsgebieden’ (RAAK-PRO projectaanvraag, Saxion Hogeschool). Hiertoe is het lectoraat Bodem & Ondergrond partner in het projectconsortium.

Eindrapportage

De Flevolandse bodem is relatief jong. De kwaliteit voor agrarisch gebruik was goed, maar kent een dalende trend. Dit komt voor een belangrijk deel door bodemdaling en bodemverdichting. Dit kan een negatief effect hebben op de (voedsel-)productiecapaciteit, het waterbergend vermogen en de af- en uitspoeling naar grond- en oppervlaktewater. Er is grote behoefte aan meer inzicht in de huidige staat van de bodem en het handelingsperspectief op korte en lange termijn.
De opzet van het project was om een vlakdekkende meetmethode te vinden voor bodemverdichting in de ondergrond. Dit is niet gelukt. Wel heeft het project een nieuwe apparaat opgeleverd, de RhoC-meter, waarmee eenvoudig en snel puntmetingen gedaan kunnen worden van de bulkdichtheid van 0 tot 1 meter diep. Er is een vervolgonderzoek gestart voor de doorontwikkeling, kalibratie en validatie van dit apparaat. Hiervoor is grote nationale en internationale belangsteling.
Om de bodemverdichting van Flevoland in kaart te brengen, is een grote meetronde uitgevoerd met conventionele meettechnieken (profielenkuilen en Kopecky-ringmonsters). Er zijn meer dan 300 puntmetingen gedaan en er is een enquête afgenomen met een respons van 171 ondernemers. De mate van verdichting die is aangetroffen op de percelen was minder groot dan vooraf werd verwacht. De resultaten hebben voor de provincie Flevoland een unieke kaart opgeleverd van de actuele staat van de bodemverdichting in de ondergrond.
Vanwege het ontbreken van een vlakdekkende meetmethode is de beoogde regionale kartering uitgevoerd op basis van de puntmetingen. De resulterende bulkdichtheidskaart van Flevoland heeft een relatief lage betrouwbaarheid, die niet geschikt bleek voor verdere regionale kwantificering van water, uit- en afspoeling.
Er is inzicht verkregen in factoren die invloed hebben op bodemverdichting en er is een waardevolle dataset verzameld van de hele provincie. Er is een overzicht gemaakt van de gevolgen en handelingsperspectieven bij bodemverdichting en maaivelddaling voor landbouw en waterbeheer. Deze informatie zal worden ontsloten via de website van het Actieprogramma Bodem en Water van de provincie Flevoland. De samenwerking heeft geleid tot nieuwe kennis en inzichten, toepassing hiervan in onderzoek en praktijk en inbedding in het curriculum van Aeres Hogeschool.