Ge Meent t

De meest wezenlijke vraag met betrekking tot de huidige wooncrisis gaat niet zozeer over de aantallen en snelheid waarmee wordt gebouwd, maar behelst volgens voormalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade een fundamentele vraag over hoe we in de toekomst samen willen wonen en leven. Hiervoor moet in co-creatie worden gezocht naar nieuwe perspectieven op een duurzame samenleving bouwend op de veerkracht die besloten ligt in gemeenschappen. Circulariteit moet hierbij iets worden dat van iedereen in die wijk is: de gemeenschappelijke hulpbron. Tegen deze achtergrond is er de laatste jaren meer aandacht voor de ‘commons’.
Specifiek verkennen we met dit onderzoek de ontwikkeling van een nieuwe common [deelgemeenschap] in Buurtschap te Veld in Eindhoven. Buurtschap te Veld is een experimentele nieuwe wijk die de potentie heeft om zowel qua vorm als qua methodiek een lerend voorbeeld te vormen voor in de maatschappelijke transitie naar veerkrachtige en circulaire wijken en buurten. Dit onderzoek is een samenwerking tussen Fontys Kenniscentrum Creative Economy, changemaker Minitopia, Woonstichting Thuis, Woonbedrijf Eindhoven en Van Wijnen.
Methodologisch bouwen we in dit onderzoek voort op recente studies naar toepassingen van serious gaming in participatieve planningsprocessen en wetenschappelijke literatuur rondom co-design. Co-design is essentieel voor de ontwikkeling van commons. Co-design is een participerende ontwerpende aanpak waarbij leden van een gemeenschap een gelijkwaardige rol hebben in het ontwerpproces. Ondanks de snelle ontwikkeling van nieuwe commons is er nog weinig onderzoek gedaan vanuit een integraal co-design perspectief naar dit zogenaamde fenomeen van commoning. De aanpak die ontworpen wordt in dit onderzoek noemen we Ge Meent t:
Ge Meent t [Brabants dialect; serieus I Meent : Nederlands voor commons] is een co-design proces voor het ontwerpen van een serious game waarin bewoners en betrokkenen in een wijk of buurt gezamenlijk beslissen over het ontwerp en de ontwikkeling van een deelgemeenschap op buurtniveau.

Eindrapportage

In het project Ge Meent ’t onderzocht Fontys hoe bewoners, ontwerpers en onderzoekers samen een breed gedragen deelgemeenschap kunnen ontwikkelen in Buurtschap te Veld (Eindhoven) en hoe dit kan leiden tot een schaalbare methodiek voor gemeenschapsvorming in andere buurten. Centraal stond het ontwikkelen van een co-designaanpak waarmee bewoners eigenaarschap kunnen nemen over gedeelde voorzieningen en initiatieven (‘commons’).

Het onderzoek leverde waardevolle inzichten op in de sociale voorwaarden voor commoning, zoals vertrouwen, zichtbaarheid en toegankelijkheid. Tijdens het traject bleek verder vooral behoefte aan tastbare initiatieven en fysieke ontmoetingsplekken. Daarom werd het idee van een serious game losgelaten en ontstond de Deelproeverij: een laagdrempelig evenement waar bewoners kennismaakten en de gelegenheid kregen om dingen met elkaar te delen. Ook leidde dit tot de totstandkoming van de groep TeVeldgenoten, een actieve bewonersgroep die het voortouw neemt in het versterken van sociale infrastructuur. Naast fysieke ontmoeting bleek er met name ook behoefte aan een digitaal platform voor het delen van spullen, kennis en initiatieven. In samenwerking met studenten van Fontys ICT worden hiervoor prototypes ontwikkeld en daarmee is een eerste stap gezet richting de ontwikkeling van een ‘Hybrid Intelligent Community’, waarin fysieke en digitale structuren elkaar versterken.

De co-designaanpak en opgedane kennis worden de komende tijd verder getest en doorontwikkeld binnen onderwijsomgevingen, op conferenties en in praktijkcontexten. Verder zal ingezet worden op vervolgonderzoek naar de toepassing van digitale technologie en AI in het versterken van buurten en gemeenschappen.