Het Amstelpark – de bomen vertellen hun verhaal

In het interdisciplinaire project Het Amstelpark – de bomen vertellen hun verhaal onderzoeken houtonderzoeker en boombioloog Ute Sass-Klaassen, milieujuristen Jessica den Outer en Jan van de Venis, en kunstenaar Elmo Vermijs, hoe bomen rechtspersonen kunnen worden en op welke manieren deze nieuwe juridische status kan bijdragen aan betere bescherming en beheer van bossen. In de ogen van dit consortium is dit een essentiële voorwaarde voor een succesvolle transitie naar een circulaire economie en duurzamere samenleving. Dit onderzoeksproject werkt met de 6000 bomen van 300+ soorten die in 1972, ter gelegenheid van de Floriade, werden aangeplant in het Amstelpark in Amsterdam – één van de meest soortenrijke stadsparken in Europa. Sass-Klaassen zal het project starten met een vergelijkend hout- en jaarringonderzoek dat zich richt op boomgroei in het Amstelpark in relatie tot klimaatverandering. Dit onderzoek zal plaatsvinden in het LivingLab, een tijdelijk laboratorium in het Orangerie-paviljoen. De dendrochronologische data, die uit deze studie naar voren zullen komen, zijn voor milieujuristen Den Outer en Van de Venis onmisbaar in hun juridische zoektocht naar een nieuwe rechtsstatus voor de bomen. Kunstenaar Vermijs zal op basis van het jaarringonderzoek een ruimtelijke installatie bouwen die het midden houdt tussen een paviljoen en een rechtbank. Deze installatie zal de denk- en werkprocessen van de bioloog en de juristen bijelkaar brengen en toegankelijk maken door middel van een publieksprogramma met een lezingenserie, en interactieve demonstraties en illustraties van jaarringonderzoek. Vermijs zal de installatie bouwen in samenwerking met Stadshout Amsterdam volgens de principes van een circulaire economie met 0% afval. Het project zal een onderdeel zijn van de Shadow Floriade. Dit programma wordt georganiseerd door Zone2Source en zal plaatsvinden in het Amstelpark (april - oktober 2022). Na afloop van het project zal er een publicatie komen met een verslag, conclusies en vragen voor de toekomst.

Eindrapportage

Kunstenaars, juristen en wetenschappers - een vreemde combinatie?
Absoluut niet! De benadering van het onderwerp "Klimaatverandering en vervuiling - impact op stadsbomen en mogelijke oplossingen" vanuit verschillende expertises verbreedde het perspectief van de projectpartners op alle aspecten. Juristen realiseerden zich het belang en de toegevoegde waarde, maar ook de beperkingen van het verzamelen van wetenschappelijk bewijs ter ondersteuning van claims. Dit omvat bijvoorbeeld het probleem om milieuschade - complex veroorzaakt door meerdere factoren - toe te wijzen aan specifieke, zelfs lokale, vervuilers. Wetenschappers begrijpen de wens van juristen en kunstenaars voor een overtuigend, direct en aansprekend verhaal dat kan worden afgeleid uit onderzoeksresultaten. Kunstenaars bevragen de principes waarop onze samenleving is gebouwd en speculeren over nieuwe relaties met de niet-menselijke wereld door verbeeldingskracht, en voelen zich getemperd door de precisie van juristen en wetenschappers. Toch vormden de relevantie en actualiteit van het onderwerp, de toegevoegde waarde van de integratie van disciplines en vooral de verwachte grote impact op het bewustzijn, de betrokkenheid en het actiepotentieel van het brede publiek, parkbeheerders en beleidsmakers een grote motivatie om dit project te laten slagen.
Onze belangrijkste boodschap wordt ook uitgedrukt middels ons object voor de DDW: een stamstuk van een dode fijnspar (Fig. 14). Als we luisteren naar het verhaal van de bomen, leren we dat actie nodig is om bossen en bomen in steden zo te beheren dat ze bestand zijn tegen toekomstige klimaatverandering. Wetenschap, kunst en wetgeving kunnen afzonderlijk bijdragen aan oplossingen, maar zijn samen nog sterker!