Living Lab West: Expeditie Bedrijfsovername: Tell, Show, Share & Apply

Living Lab West is de omgeving waarbij gelijktijdig onderzoek en innovatie plaatsvindt volgens participatief ontwerpen: Een coalitie van kennisinstellingen, adviseurs, brancheorganisaties, waar commitment is om kennis en ervaring te delen met als doel co-creatie die leidt tot meer succesvolle bedrijfsovernames in de agrarische sector.
Regio West is een verstedelijkt gebied waar de druk op de ruimte vraagt om creatieve oplossingen, waar een groot afzetgebied leidt tot kansen om het product dicht bij huis af te zetten en feedback van de consument te krijgen, waar maatschappelijke acceptatie door onvoldoende kennis van het voedselsysteem leidt tot protesten. De concentratie van bedekte en onbedekte tuinbouw, sierteelt, groenten en fruit, bollen, bomen en struiken geven de regio de sectorale kleur, zonder bijvoorbeeld de melkveehouder in het Groene Hart en Noord-Holland te vergeten. Bedrijfsovername is een complex proces wat langjarig is, waar veel expertises nodig zijn, vanuit verschillende perspectieven (familiegeluk, de persoon, maatschappij & strategie, financieel-juridisch) met verschillende adviseurs, informanten, erfbetreders en beïnvloeders op verschillende momenten. Living Lab West zet in om de hoofdvraag “Welke stimuli kunnen wij inbouwen om de infrastructuur van bedrijfsovernames in de agrarische sector te innoveren?” te beantwoorden.
“Wanneer je niet verandert, hoef je ook niet te verwachten dat het beter gaat” (Lambert Zwinkels, website Tuinbouw Jongeren Westland)

Eindrapportage

Living Lab West Duurzame bedrijfsovername is de omgeving waar onderzoek en innovatie heeft
plaatsgevonden: samen met bedrijfsadviseurs, mbo, hbo en wo kennisinstellingen, adviseurs,
brancheorganisaties en ondernemers is middels co-creatie kennis en ervaring gedeeld. Met een stevig
commitment van alle partijen is gewerkt aan meer succesvolle bedrijfsovernames in de agrarische sector.
Bedrijfsovernames zijn vaak langjarige, complexe processen waarbij veel expertises nodig zijn. Er zijn
verschillende factoren die invloed hebben op dit proces (familiegeluk, de persoon, maatschappij &
strategie, financieel-juridisch) met informatie van verschillende adviseurs op verschillende momenten.
Daarbij blijken er ook verschillen te zijn tussen verschillende regio’s en sectoren.
Het antwoord op de onderzoeksvraag “Welke stimuli kunnen wij inbouwen om de infrastructuur van
bedrijfsovernames in de agrarische sector te innoveren?” is net zo complex als de vraag zelf. Het
complexe proces bestaat uit harde en zachte aandachtpunten en de (ondernemers-)
Formulier eindrapportage Praktijkkennis voor Voedsel en Groen:
Living Labs voor Duurzame bedrijfsovername, indieningsronde december 2019
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA Pagina 3 van 14
persoonlijkheidskenmerken en competenties. De zachte elementen en de ondernemersdrijfveren
bepalen uiteindelijk het succes. Uit de diverse activiteiten, maar ook vanuit de ervaring van
bedrijfsadviseurs kunnen we de conclusie trekken dat als de zachte kant goed geregeld is, de harde
elementen ook te regelen zijn. Andersom echter niet. Vertrouwen en communicatie beïnvloeden elkaar,
en zijn tegelijkertijd de belangrijkste kritische succesfactoren.
Wij hebben tools ontwikkeld om vooral de bewustwording van het complexe probleem te vergroten, en
de regie bij de overnemers, overdragers, partners en niet-overnemende familie te laten liggen. Zij staan
er niet alleen voor: Er is een uitgebreid adviesnetwerk. De juiste adviseur vinden bij de juiste vraag maakt
het verschil.
De toekomstige ondernemers zitten nu in de schoolbanken: bedrijven die zij willen overnemen moeten
duurzaam produceren, innovatief zijn, openstaan voor (technische) ontwikkelingen en financieel gezond
zijn.