Lokale samensturing van Huizen van de wijk

In grote steden wordt steeds meer samengewerkt tussen bewoners, overheid, professionals en andere partijen, om gezamenlijk te werken aan de leefbaarheid van buurten in de stad. Het voornemen is dat bewoners veel meer dan voorheen eigenaar worden van hun sociale en fysieke omgeving. Op plekken waar dat geprobeerd wordt, zoals bij de huizen van de wijk die in dit onderzoek centraal staan, blijkt dat makkelijker gezegd dan gedaan. Bij huizen van de wijk spelen zich zoekende, improviserende, niet lineaire, horizontale processen van ‘samensturing’ af om tot afspraken, besluiten en acties te komen. Die verhouden zich niet goed tot de verticale en rationele manier van optreden die overheid en organisaties vaak nog kenmerkt. De bijdrage van een huis van de wijk aan leefbaarheid van de wijk is, als basisvoorziening in het sociale domein, daardoor suboptimaal.
Over factoren die bij deze vormen van samenwerking en gezamenlijke besluitvorming van belang zijn – ‘collaborative governance’ – is inmiddels uitgebreid geschreven. Veel minder is bekend hoe die processen in de dagelijkse praktijk verlopen en hoe ze daar verbeterd zouden kunnen worden zodat de betrokken er tevreden over zijn. Een belangrijk punt daarbij is dat er tussen de partijen vaak machtsongelijkheid ervaren wordt en zij door hun aard en posities verschillende logica’s hanteren, die niet altijd makkelijk bij elkaar aansluiten. Dit onderzoek in drie steden, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag gaat over hoe die samenwerking nu feitelijk verloopt en hoe we – als dat nodig is – met creatieve leerinterventies kunnen komen tot vormen van communicatie en samenwerking die aan alle betrokkenen recht doen. Wij kiezen daarin voor speelse art-based interventies (Huss & Bos, 2018). Die bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid om op een plezierige manier met ervaren machtsrelaties te experimenteren en geven ruimte aan vormen van niet lineaire processen van ‘samensturing’.

Eindrapportage

In grote steden wordt in buurthuizen steeds meer samengewerkt tussen bewoners, overheid, professionals en andere partijen, om te werken aan de sociale samenhang en leefbaarheid van buurten in de stad. De processen van ‘samensturing’ die er plaatsvinden verhouden zich niet goed tot de manier van optreden die overheid en organisaties vaak nog kenmerkt. Dit innovatieproject in drie steden, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag ging over hoe die samenwerking nu feitelijk verloopt en hoe creatieve leerinterventies kunnen bijdragen aan vormen van communicatie en samenwerking die aan alle betrokkenen recht doen. Verschillende praktijken hebben mede met de betrokken actieonderzoekers kunnen experimenteren met samensturing in de buurthuizen. Voor professionals van welzijn en gemeente zijn handreikingen verschenen in een themanummer over samensturing bij het vakblad Sociaal Werk. Op wetenschappelijk vlak is er een kader voor samensturing ontwikkeld dat voor verder actieonderzoek ingezet en aangescherpt kan worden. In het onderwijs zijn de volgende programmaonderdelen ontwikkeld: 1) masterclass etnografisch actieonderzoek bachelor social work, 2) projectopdracht cocreatie jaar 1 bachelor bestuurskunde en 3) werkatelier samensturing (ook voor praktijkprofessionals). De belangrijkste resultaten van het project zijn onder meer in het themanummer ‘Samensturing in buurthuizen’ van het vakblad Sociaal Werk gepubliceerd.