Opschalen van sociale ondernemingen: groei in impact

Een van de hoofddoelen van het RAAK-mkb onderzoek ‘Opschalen van sociale ondernemingen’ was om beter inzicht te krijgen in de wijze waarop de impact van sociale ondernemingen, in het bijzonder gericht op arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, verder vergroot zou kunnen worden. De twintig sociale ondernemingen die hebben deelgenomen aan het onderzoek hanteren hiervoor verschillende methoden. De meest directe vorm is het rechtstreeks in dienst nemen van mensen of overname van gemeentelijke werkbedrijven. Een veel voorkomende vorm is echter indirect, via leer-werk trajecten, waarbij de doelgroep na een bepaalde periode doorstroomt naar ander werk.
Het proces van instroom en uitstroom van de doelgroep loopt hierbij niet altijd even soepel. Voor de instroom van de doelgroep zijn veel sociale ondernemingen met leer-werk trajecten afhankelijk van gemeenten en UWV. De wijze waarop de instroom van de doelgroep naar (sociale) ondernemingen georganiseerd is verschilt echter sterk per gemeente, en deze lokale instanties hebben lang niet altijd goed inzicht in de doelgroep binnen hun gemeente. Dit bemoeilijkt ook het repliceren van een business model van één locatie naar een andere locatie (gemeente). Als gevolg hiervan hebben veel deelnemende sociale ondernemingen hun oorspronkelijke ambitie om meerdere vestigingen in Nederland te openen inmiddels laten varen, en proberen nu vanuit hun bestaande locatie op andere manieren op te schalen om zo hun sociale impact op te vergroten. Een belangrijk middel hierbij is het goed organiseren van de uitstroom naar andere, vooral reguliere, bedrijven na afloop van het leer-werk traject.
Op de vraag (gesteld vóór afloop van het RAAK-mkb onderzoek) wat we nog meer konden betekenen voor de deelnemende sociale ondernemingen werd veelvuldig gerefereerd naar de rol van reguliere ondernemingen binnen het ecosysteem, enerzijds als potentiële klanten (met structurele en grote opdrachten kunnen sociale ondernemingen meer mensen uit de doelgroep in dienst nemen), en anderzijds als samenwerkingspartner om de uitstroom mogelijkheden voor de doelgroep op weg naar een vaste, betaalde baan te faciliteren. Er is inmiddels een groeiend aantal (grotere) reguliere ondernemingen die hun verantwoordelijkheden op dit gebied nemen en structureel een percentage arbeidsplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt reserveren, maar er lijkt tegelijkertijd nog veel onbegrip over en weer over de doelstellingen en werkwijzen ten aanzien van de doelgroep.
Voor de Top-up willen we daarom graag kijken naar manieren waarop de samenwerking tussen sociale ondernemingen en reguliere ondernemingen versterkt en verbeterd kan worden. In de eerste plaats, voortbouwend op de uitkomsten van het RAAK-mkb onderzoek, staat de uitwisseling van kennis en ervaringen centraal tussen de sociale ondernemingen die deelnamen aan het onderzoek en niet eerder betrokken reguliere ondernemingen die open staan voor arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit zal gebeuren middels een tweetal interactieve bijeenkomsten waarin de standpunten vanuit beide kanten belicht worden. De tweede doelstelling is het genereren van input voor een vervolgonderzoek over inclusief werkgeverschap waarbij zowel sociale als reguliere ondernemingen een belangrijke rol hebben in het realiseren van een systeemverandering waarin het ‘de normaalste zaak’ wordt.