Samen verder: Familieparticipatie in de basiszorg voor IC-patiënten

IC-verpleegkundigen van het Radboudumc, Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede en Rijnstate Arnhem hebben het lectoraat Acute Intensieve Zorg van de HAN gevraagd met hen een project te starten om familieparticipatie in de basiszorg vorm te geven. Het ontbreekt verpleegkundigen aan handvatten en ondersteunende tools hoe ze familie hierbij kunnen betrekken. Daar moet dit project een antwoord op geven. Het doel is te komen tot een werkwijze en tools die voor IC-verpleegkundigen en naasten ondersteunend zijn voor het betrekken van naasten bij de basiszorg voor de IC-patiënt en het praktisch handelen te verbeteren.
In dit project wordt ontwerpgericht onderzoek toegepast om gedurende het onderzoekstraject met IC-professionals en naasten een geschikte tool en werkwijze te onderzoeken, zo nodig te ontwikkelen en deze te pilottesten op toepasbaarheid. Deelvraag 1 omvat een diagnosticerend deel met een kwalitatief explorerende studie. Deze fase bestaat uit focusgroepinterviews met professionals en individuele interviews met ex-IC-patiënten en hun naasten. Deelvraag 2 omvat een ontwerp-/ontwikkelgericht deel en is gericht is op “het ondersteunen van het professioneel handelen in kennisintensieve beroepen”. Het ontwerpgerichte deel bestaat uit het opstellen van ontwerpcriteria, een literatuurstudie naar beschikbare tools, ontwerpen van werkwijze en tools, testen van de werkwijze en tools, evalueren en zo nodig bijstellen van de werkwijze en tools. Deelvraag 3 omvat de testfase met voorlichting en scholing, het (pilot-)testen van de werkwijze en tools, analyse van de testresultaten, vragenlijstonderzoek en een focusgroepinterview.
Dit project wordt gestart met consortiumpartners (HAN en 3 ziekenhuizen). Als niet-consortiumpartners zijn ervaringsdeskundigen (via Stichting Family and Patient Centered Intensive Care), professionals uit andere instellingen (Santeonziekenhuizen en het Reinier de Graaf Gasthuis), beroepsvereniging V&VN IC, en kennispartner IQ Healthcare betrokken. De ontwikkelde kennis en producten zullen via alle partners en hun netwerken verder worden verspreid om toepassing van familieparticipatie in de basiszorg aan IC-patiënten te vergroten.

Eindrapportage

Een opname op de intensive care (IC) kan gevoelens van angst en machteloosheid oproepen bij naasten. Participatie kan dit verminderen en naasten voorbereiden op de rol van mantelzorger. Voor verpleegkundigen op de IC was het de vraag hoe zij naasten kunnen betrekken bij de basiszorg voor de patiënt.
Doel: Ontwikkelen van een toepasbare werkwijze ter ondersteuning voor IC-verpleegkundigen om naasten te betrekken bij de basiszorg, zodanig dat deze aansluit bij de behoeften en (on-)mogelijkheden van IC-verpleegkundigen, naasten en patiënten en omgeving.
Methode: Op basis van literatuuronderzoek, individuele en focusgroepinterviews bij naasten, patiënten en professionals is een keuzemenu en ondersteunende informatie ontwikkeld. Dit is op 3 IC’s in Nederland geïmplementeerd en getest op toepasbaarheid. Consortiumpartners (LAIZ en de drie ziekenhuizen) en niet-consortiumpartners (ervaringsdeskundigen (via de Stichting Family and Patient Centered Intensive Care), IC-professionals uit andere instellingen, beroepsvereniging V&VN IC, en kennispartner IQ Healthcare) zijn betrokken.
Resultaten: het keuzemenu blijkt toepasbaar voor naasten, patiënten en professionals. Naasten voelen zich uitgenodigd te participeren en duidelijk is wat ze kunnen doen. Ze voelen zich hierbij prettig en niet ‘verplicht’. Professionals vinden het keuzemenu werkbaar voor zichtzelf, naasten en patiënten. De lay-out van het keuzemenu was helder en de wijze waarop het keuzemenu werd aangeboden gaf voldoende handvatten om familieparticipatie in te zetten op de IC.
Conclusie: Het keuzemenu blijkt toepasbaar voor de Nederlandse IC setting. De activiteiten en mogelijkheden tot participatie zijn mede afhankelijk van de (conditie en wensen) van de patiënt en de naasten en de randvoorwaarden op een afdeling. Het keuzemenu zal gedurende de opname afhankelijk van de situatie steeds opnieuw moeten worden besproken en ingevuld. Professionals hebben wel vragen over de effectiviteit van het keuzemenu. Daarvoor zal aanvullend onderzoek gedaan moeten worden.