Social Smart Governance

Publieke ambtenaren bij gemeenten zien in toenemende mate de relatie met de burger veranderen in de eigen werkomgeving. In een informatie-intensieve netwerksamenleving zien ambtenaren veel kansen in het toepassen van social media en smart-city-technologie. Open data, social media en high-tech media kunnen, indien strategisch toegepast, helpen om slimmer samen te gaan werken met burgers en bedrijven. Maar ambtenaren worstelen met het effectief toepassen van deze nieuwe digitale mogelijkheden voor participatie. De veranderingen in samenleving vragen bovendien om meer dan technologie alleen. Ze vragen om integrale benaderingen van digitale strategie inclusief vernieuwende werkvormen en aangepaste competenties. Vanuit de disciplines van smart city en elektronische participatie is er jarenlang onderzoek gedaan naar oplossingen voor het participatievraagstuk maar het is nog onduidelijk welke digitale strategieën het beste aansluiten bij de behoeften van deze tijd. Dit project beoogt een concreet werkinstrumentarium te ontwikkelen voor professionals van de lokale overheid om participatie te organiseren. Het gaat om het uitvinden van geschikte combinaties van technologie en communicatiemethoden voor effectieve participatie in de stad, dorp of buurt. Door het uittesten van diverse digitale strategieën in ‘Living-labs’ bij gemeenten willen we de know-how bundelen in een toolkit en beschikbaar maken voor professionals die werkzaam zijn in het publieke veld.

Eindrapportage

In de huidige informatie-intensieve netwerksamenleving verandert voor gemeenten in toenemende mate de relatie met de burger. Open data, sociale media en hightech kunnen, indien strategisch toegepast, helpen om slimmer samen te werken met burgers en bedrijven.

In Social Smart Governance is gekeken naar het effectief toepassen van deze nieuwe digitale mogelijkheden voor participatie. Daarbij is ook gekeken naar integrale benaderingen van digitale strategie, inclusief vernieuwende werkvormen.

Het lectoraat Smart Cities van de hogeschool Saxion heeft samen met Universiteit Twente, de bedrijven Both Social, Mark Verheide Consultancy en de betrokken gemeenten de door de gemeenten Borne, Enschede, Hardenberg, Hengelo, Hoorn, Tubbergen/Dinkelland (Noaberkracht) en Zwolle ingebrachte cases geanalyseerd en interventies gedaan. Daarnaast is een intensieve overlegstructuur met intervisiemomenten opgezet om de te nemen stappen te bepalen, te begeleiden en te beoordelen.

Op www.participatieindedigitalesamenleving.nl zijn alle stappen van het onderzoek gestructureerd en dusdanig gepresenteerd dat de site zowel dienst kan doen als studiemateriaal voor het onderwijs als als leidraad voor ambtenaren die een participatieproces willen starten.

De site omvat drie onderdelen: (1) een quickscan, (2) een canvas (beide ontwikkeld binnen het project) en (3) een aantal binnen het project uitgevoerde cases.

De quickscan geeft via vragen op gebied van onderwerp, betrokkenheid, doel, communicatie, traject en impact snel inzicht in de globale stand van een specifiek participatietraject door middel van een spingrafiek. Voorafgaand aan de quickscan wordt kort ingegaan op participatie in het algemeen. Dat valt buiten het onderzoek, maar tijdens een specifieke workshop over dit onderwerp bleken deelnemende gemeenten daar behoefte aan te hebben.

Het digital strategy canvas waarin de thema’s van de quickscan onderverdeeld zijn in ‘engage’, ‘enable’ en ‘evaluate’, waarbij iedere ‘e’ vier velden kent. Op de site is per veld opgenomen hoe je de velden moet invullen, is literatuur ter ondersteuning bijgevoegd en zijn bruikbare voorbeelden uit de cases opgenomen.

Aan de hand van de cases waarmee genoemde gemeenten participeerden hebben we het gebruik van sociale media, hightech en big data geanalyseerd. De cases geven bruikbare mogelijkheden aan, maar laten vooral ook zien dat keuzes maken per keer maatwerk is. Mogelijkheden worden optimaal benut als je ze belicht met een breed georiënteerd team met een behoorlijke dosis creativiteit. Tijdens een workshop zei een deelnemer het treffend: “dit gaat over online, maar ik heb de indruk dat offline nog veel belangrijker is!” Dat bleek tijdens alle cases: de inzet van digitale middelen is altijd een aanvulling op het reguliere proces en is vooral van waarde in combinatie met andere strategische middelen, zoals ook het canvas laat zien.
De case De thermometer van de stad heeft geleid tot een model om sociale media uit te lezen. Senshagen laat zien hoe je met big data kunt werken aan gedrageverandering. De Jongerenindex leidde tot een alternatieve manier van data verzamelen. De zoektocht naar sleutelfiguren in Borne en Hengelo brachten nieuwe inzichten in de toepassingsmogelijkheden van digitale netwerkkaarten. De grondwaterproblematiek in Enschede legde de behoefte aan goede communicatie bloot én bracht de discussie op gang over hoe je je als gemeente opstelt in een gesprek met de samenleving. De case Hardenberg leerde hoe je jongeren bereikt via influencers op sociale media en hoe die je kunnen helpen aan grote hoeveelheden data die input vormen voor de omgevingsvisie.

De website participatieindedigitalesamenleving.nl gaat gebruikt worden op de Parttimeschool van Saxion, bij de opleiding Bestuurskunde. Universiteit Twente gaat het platform inzetten voor Professional Learning and Development. Betrokken gemeenten hebben gezamenlijk de VNG gevraagd de tools uit het canvas over te nemen.
Het betrokken bedrijfsleven bereidt een netwerkgroep voor die voortkomt uit het consortium met intervisie als doel, en onderzoekt mogelijkheden het symposium waarmee het onderzoek is afgesloten jaarlijks te agenderen.