Spoed met voorspoed - een vraagstuk over het effect van interactie met dieren op de houding, gedachten en gedrag van dierverzorgingsstudenten t.o.v. dierenwelzijn

Op Aeres mbo Barneveld worden tijdens de praktijklessen volop dieren gehanteerd door de ruim 2000 mbo-studenten die dierverzorgingsopleidingen volgen. Het practoraat Dierenwelzijn- en gezondheid kreeg een vraag vanuit een dierspecialist om te inventariseren wat het hanteren van dieren tijdens praktijklessen doet met de mentale gezondheid van de studenten en vervolgens hoe de houding, gedachten en gedrag van studenten t.o.v. dierenwelzijn beïnvloed wordt door deze mens-dier interacties. Vermoed wordt dat het hanteren van dieren een positieve invloed heeft op de gemoedstoetstand van de studenten. Toenemende empathie bij de studenten zou kunnen leiden tot een drive om dierenwelzijn beter te waarborgen. Bij praktijkpartners bleek een vergelijkbare vraag te liggen over veranderingen in houding, gedachten en gedrag van studenten t.o.v. dierenwelzijn na het doorlopen van een stage.
Dit praktijkonderzoek is een samenwerking tussen Aeres mbo Barneveld, Aeres hbo Dronten, twee dierentuinen (Ouwehands Dierenpark Rhenen en Dierenpark Amersfoort) en een kinderboerderij (kinderboerderij de Brink in Zeist). Samen verkennen wij in hoeverre het omgaan met dieren waarneembare veranderingen in houding, gedachten of gedrag t.o.v. dierenwelzijn teweeg brengt bij studenten. De onderzoeksvraag luidt “Wat is het effect van interactie met dieren op de houding, gedachten en gedrag t.o.v. dierenwelzijn van dierverzorgingsstudenten? Om antwoord te geven op de onderzoeksvraag worden studenten voor en na hun interacties met dieren geobserveerd en bevraagd. Verwacht wordt dat de student-dier interacties leiden tot veranderingen in houding, gedachten en/of gedrag bij de betrokken. Vervolgonderzoek gericht op welke veranderingen in houding, gedachten en/of gedrag waarneembaar zijn bij klanten en/of bezoekers ligt in het verschiet.

Eindrapportage

In dit onderzoek zijn de attitudescores van 309 Niveau 4 studenten dierverzorging van Aeres mbo Barneveld
berekend. Een attitudescore is de mate van empathie (pro dierenwelzijn) dat een student voor dieren
ervaart. De attitudescores zijn voor vier verschillende diergroepen berekend; huisdieren, plaagdieren,
productiedieren en educatiedieren (dieren die op stage en/of school worden verzorgd). De studenten hebben
de hoogste attitudescores voor huisdieren en het laagste voor productiedieren. Geslacht, woonomgeving,
eetgewoontes en studiejaar hebben een invloed op de hoogte van de attitudescores: vrouwelijke studenten
kennen hogere attitudescores voor alle diergroepen, behalve educatiedieren, in vergelijking met mannelijke
studenten. Vegetarische-, vegan- en stedelijke studenten kennen een hogere attitudescore ten opzichte van
plaagdieren en productiedieren. Attitudescores nemen gedurende de studie af voor alle diergroepen behalve
voor productiedieren.

De studenten ervaren de verzorging van dieren op school en de stages als nuttig. De studenten doen
kennis- en ervaring op waardoor ze zowel een beter beeld van het beroep krijgen als wat nodig is om de
dieren goed te verzorgen. Zowel in de verzorgingslessen als op de stages zijn de eerstejaarsstudenten sterk
taakgerichtheid bij aanvang van deze opleidingsonderdelen. Tijdens de stages is een toenemende interactie
tussen studenten en dieren waarneembaar. Dit geldt ook voor de verzorgingslessen na de eerste stage. De
taakgerichtheid neemt af in de loop van het eerste studiejaar en de diergerichtheid neemt steeds meer toe.
Doordat de studenten efficiënter en sneller werken houden ze steeds meer tijd over om een band met de
dieren op te bouwen en met de dieren te interacteren. Studenten halen meer voldoening uit hun
werkzaamheden als ze een band met de dieren opgebouwd hebben. Derdejaars studenten rakken sneller
vertrouwd met de verzorging op een nieuwe stage en bouwen daardoor sneller een band met de dieren op.