Studerend lezen in VMBO en HBO

Aanleiding Onderzoek wijst uit dat de leesvaardigheid van zowel vmbo- als hbo-studenten te wensen over laat; studerend lezen gaat ze niet goed af. Zowel hbo- als vmbo-studenten blijken vaak onvoldoende in staat om op een bevredigende manier kennis te verwerven uit studieteksten. Samenvattend is de vraag vanuit de onderwijspraktijk:
1) Op welke wijze kunnen vmbo-leerlingen en hbo-studenten binnenschools leren om informatie uit teksten te gebruiken voor (studeertaken gericht op) kennisverwerving?
2) In hoeverre kan men bij het uitvoeren van lees-studeertaken in groepjes gebruikmaken van ICT?

Doelstelling
Doel van het project is de ontwikkeling van een nieuwe leeromgeving voor studerend lezen in het vmbo en hbo, en het bepalen van de effectiviteit daarvan. Het onderzoek bestaat uit 2 delen.
1) Ontwikkelonderzoek. Het onderzoeksteam optimaliseert de leeromgeving in samenwerking met lerarenopleiders en vmbo-leerkrachten en de ICT-ondersteuning wordt afgestemd op de praktijk van het zaakvakonderwijs.
2) Effectonderzoek. Er worden twee 'randomized controlled trials' uitgevoerd (een in het vmbo en een in het hbo) om te toetsen welke effecten de nieuwe leeromgeving heeft op de vaardigheid 'studerend lezen' van leerlingen en studenten. Voorafgaand aan de experimenten maken de leerlingen/studenten voortoetsen om hun woordenschat en studerend lezen in kaart te brengen. De resultaten worden ingezet als co-variaten.
Beoogde resultaten Het project resulteert in:
1) meer aandacht voor ondersteuning bij het lezen van teksten in vakonderwijs;
2) de ontwikkeling van een nieuwe leeromgeving voor studerend;
3) vergroting van de leesvaardigheden van vmbo-leerlingen/hbo-studenten.
Het consortium zal de gegenereerde kennis over didactiek voor studerend lezen en de rol van de ICT-ondersteunde leeromgeving daarin verspreiden via wetenschappelijke artikelen en een proefschrift, presentaties op onderwijsconferenties en publicaties in landelijke vaktijdschriften voor het vmbo en hbo. De ontwikkelde didactiek wordt door Hogeschool Rotterdam geïntegreerd in het curriculum van de lerarenopleiding en wordt verspreid binnen de hogeschool, de consortiumscholen en de scholen van het Rotterdamse schoolbestuur BOOR. Ook Stichting Lezen, een intermediair tussen wetenschap en beroepspraktijk, gaat kennis over de didactiek verspreiden. Uitgeverij ThiemeMeulenhoff helpt de didactiek en leeromgeving beschikbaar te maken voor het onderwijsveld.

Eindrapportage

Dit project beoogt de ontwikkeling en bepaling van de effectiviteit van een nieuwe leeromgeving voor studerend lezen in het vmbo en hbo. Uit eerder uitgevoerd praktijkgericht onderzoek van het consortium is gebleken dat het lezen van teksten met het oog op kennisverwerving in beide contexten vaak ernstig tekort schiet. Docenten geven aan dat het hen ontbreekt aan middelen om de taakaanpak van leerlingen en studenten in een positieve richting bij te sturen. In dit project worden leerlingen en studenten gestimuleerd om in groepjes van gedachten te wisselen over de meest effectieve aanpak van elke taak. Hierbij wordt gewerkt met ICT-ondersteuning. Deze ondersteuning geeft structuur aan de groepsdiscussie m.b.v. prompts’ om na te denken over de inzet van verschillende strategieën, waardoor leerlingen en studenten zich beter bewust worden van de eisen die elke studeertaak stelt. In ontwikkelonderzoek wordt (zowel in het vmbo als in het hbo) in samenwerking met lerarenopleiders en leerkrachten gewerkt aan de optimalisering van de leeromgeving voor de praktijk van het onderwijs. In het effectonderzoek worden twee ‘randomized controlled trials’ uitgevoerd (in het vmbo en in het hbo) om de effecten van de nieuwe leeromgeving op de vaardigheid in studerend lezen van leerlingen en studenten vast te stellen.