Transformational Practices for Smart Society

De 21e eeuw is de eeuw van transformaties. Vooral in het maatschappelijk domein zijn momenteel veel vernieuwingsopgaven gaande, zoals in de jeugd- en gezondheidszorg, de stedelijke samenleving en het onderwijs. Transformaties kunnen worden gezien als vormen van vernieuwing en verandering waarbij de intentie is de oude situatie in zijn essentie te veranderen. Er is behoefte aan een nieuwe situatie waarin mensen vanuit vernieuwende zienswijzen, visies en waarden opereren en waarde creëren.
Zulke transformaties zijn uitdagend, onder meer omdat de nieuwe situatie zich nog moet vormen. Mensen kunnen het ‘nieuwe en onbekende’ van nature niet zomaar verbeelden, laat staan omarmen. Een interessante ontwikkeling in dat licht is de opkomst van design thinking met als doel vraagstukken vanuit alternatieve zienswijzen te ‘ontknopen’ en te komen tot vernieuwende oplossingen. Zo’n oplossing is vaak een ontwerp (‘design’) die een concrete invulling van de nieuwe situatie kan zijn. Hoewel design thinking in toenemende mate wordt toegepast, vraagt transformeren om meer dan dat. Transformeren is mensenwerk en komt in essentie ook neer op vaardigheden als mensen inspireren,
verbinden en mobiliseren. Om de nodige vernieuwingsopgaven in het maatschappelijk domein succesvol te realiseren, is het essentieel beter te begrijpen hoe zowel design thinking als de nodige verandervaardigheden elkaar kunnen versterken om het succes van een transformatie te vergroten. Het doel van deze postdoc is om hier meer inzicht in te krijgen.
Vergelijkende case studies staan centraal om inzicht te krijgen in hoe transformaties succesvol kunnen worden vormgegeven en op welke manier design thinking en verandervaardigheden daarin bepalend zijn. Daarvoor worden twee succesvolle en een minder succesvolle case geselecteerd. Deze laatste contrasterende case helpt niet alleen om het empirisch bewijs voor succesbepalende factoren te vergroten, maar ook om aan de hand van ‘ontwerpgericht onderzoek’ bij te dragen aan het beter vormgeven van de transformatie van de minder succesvolle case.

Eindrapportage

Dit onderzoek geeft inzicht in de dynamiek van een
maatschappelijk transformatie en wijze waarop je het succes
van zo’n transformatie kan vergroten. Daarvoor is een
vergelijkende casestudiy van twee succesvolle transformaties
uitgevoerd (wijkvernieuwing Woensel-West en transformatie
Strijp-S) en zijn de bevindingen toegepast op een nieuw
transformatie-initiatief (A.mplifier). Uit de studie blijkt dat dé
weg naar transformatie niet bestaat. Een transformatie
ontvouwt zich. Daarin moet je surfen op de kantelpunten.
Elementen uit design thinking en de veranderkunde zijn
daarin een soort ying en yang. Een oplossingsgerichte aanpak
en vernieuwende zienswijzen, die centraal staan in design
thinking en het op gang brengen van een beweging en
intermenselijke processen, waar de veranderkunde overgaat,
versterken elkaar. In die dynamiek zijn 4 fasen te
onderscheiden en 9 bepalende factoren die de transformatie
een impuls geven. Ze vormen een repertoire dat je kan helpen
het succes van een transformatie te vergroten. Een
kerninzicht uit het onderzoek dat steeds terugkomt, is dat het
succes van een transformatie vooral gaat om mensenwerk.
Uiteindelijk zijn het de mensen die het doen; mensen maken
de shift. De echte beweging, de echte veranderkracht, moet
uit de energie van mensen komen. Daarvoor zijn
leiderschapsvaardigheden nodig die vooral gericht zijn op het
aanwakkeren en regisseren van de energie van mensen. De
beschreven cases kunnen daarin ondersteunen.