Vitalisering van de sportvereniging; van verenigingsondersteuner naar verenigingsontwikkelaar

Kerntaak van de verenigingsondersteuner is om bij te dragen aan ‘vitalisering’ (het maatschappelijk toerusten en toekomstbestendig maken) van de sportvereniging. De sportvereniging heeft daarbij niet alleen te maken met de behoeften van de eigen leden. Van sportverenigingen wordt een steeds grotere maatschappelijke bijdrage gevraagd (denk aan gezond opgroeien, sociale cohesie, integratie, participatie), en dat lukt alleen als elke sportvereniging een strategie uitstippelt die inspeelt op het eigen karakter van die sportvereniging en op de specifieke context. Ondersteuning op maat van de verenigingsondersteuners is daarbij onontbeerlijk en dat vraagt van deze professionals een ontwikkelingsgerichte procesaanpak. Binnen deze aanpak bekijkt de professional de organisatie als een geheel en open systeem en ontwikkelt vanuit een begeleidende procesrol, in samenwerking met mensen in de organisatie, interventies en strategieën. De verenigingsondersteuners voelen zich echter nauwelijks toegerust voor deze nieuwe procesrol, en hebben dringend behoefte aan nieuwe producten om deze handelingsverlegenheid te verhelpen.
Er is veel onderzoek gedaan naar werkingsmechanismen van een ontwikkelingsgerichte procesbenadering binnen organisatieadvisering aan bedrijven en overheden en naar het handelingsrepertoire dat hier bij hoort. Dit is echter nog niet gedaan in de context van organisatieadvies aan sportverenigingen, terwijl uit ander onderzoek wel blijkt dat organisatieadvies in deze context om een andere aanpak vraagt.
De onderzoeksvraag die centraal staat in dit project:
Welk handelingsrepertoire heeft een verenigingsondersteuner nodig om een procesgerichte ontwikkelaanpak te kunnen hanteren om te komen tot vitalisering van sportverenigingen?
Het project bestaat uit vijf fasen waarin een nieuw handelingsrepertoire voor verenigingsondersteuners wordt ontwikkeld die wordt vertaald in een handleiding en een programma van masterclasses voor de handelingsverlegen verenigingsondersteuners. Daarnaast wordt een evaluatierapport opgeleverd waarin de nieuwe handelingstheorie van verenigingsondersteuners en de opbrengsten hiervan voor verenigingen worden beschreven. Deze producten leiden tot een beter handelingsrepertoire van verenigingsondersteuners tot verenigingsontwikkelaar waarmee de vitalisering van sportverenigingen gestimuleerd wordt.

Eindrapportage

Vanaf september 2018 tot februari 2019 zijn er multiple casestudies uitgevoerd bij 5 verenigingsondersteuners die bekend staan om hun procesgerichte ontwikkelaanpak. In de originele aanvraag was het de bedoeling dat deze casestudies uitgevoerd zouden worden bij deelnemers aan het masterclass programma. Echter wij constateerden, tijdens de assessments van het masterclasss programma, dat de verenigingsondersteuners niet altijd voldeden aan het vereiste competentieniveau.
Op aanraden van leden in de expertgroep (NOC*NSF, UU en HU) is daarom de scope verbreed naar verenigingsondersteuners die in Nederland bekend staan als succesvolle ondersteuners . Ondersteuners die werken voor de KNVB, KNHB en het Back to Basics programma zijn opgenomen in het onderzoek. Dit heeft in totaal tot 6 casestudies geleid.
Naar aanleiding van de inzichten uit deze casestudies is het competentieprofiel uit WP3 aangepast en zijn de competenties ‘presteren’ en ‘overtuigingskracht’ afgevallen. Op basis van de overgebleven competenties is het benodigde handelingsrepertoire aangescherpt en is een procesmatige clubontwikkelingsmethodiek ontwikkeld. In 4 fasen zijn stappenplannen, werkvormen en oefeningen samengesteld die het handelingsrepertoire vormen voor verenigingsondersteuners.
Het originele idee was om op basis van het handelingsrepertoire een handleiding voor verenigingsondersteuners te ontwikkelen. Uit de reacties tijdens de masterclasses en case studies werd echter afgeleid dat de verenigingsondersteuners weinig behoefte hadden aan een ‘traditionele’ schriftelijke handleiding hoe zij een procesmatige aanpak konden hanteren. Er was veel meer behoefte aan praktische handvaten en direct toepasbare werkvormen die passen bij een procesmatige aanpak. Dit is vervolgens verwerkt in een digitaal platform: www.clubontwikkeling.nl. Dit platform is per 1 oktober 2019 overgedragen aan NOC*NSF die het binnen haar opleidingen voor professionals in de sport gaat aanbieden. Hierdoor is duurzame doorwerking van de ontwikkelde materialen gewaarborgd in nauwe samenwerking en afstemming met de coordinator van dit raak project.