Voeding en Gezondheid

Dossier	PLTFM.01.016
Status	Afgerond
Startdatum	1 januari 2018
Einddatum	25 oktober 2021
Regeling	Platformregeling
Thema's	Agri & Food Duurzame landbouw-, water- en voedselvoorziening

Voeding en Gezondheid is een belangrijk maatschappelijk thema en een aanzienlijk deel van de Nederlandse economie betreft dit domein (voedselproductie, gezondheidszorg). Er zijn inmiddels veel lectoren in de Nederlandse Hogescholen actief die zich met dit thema bezig houden. Veel van hen werken samen in - vaak - regionale ''kennisinstelling-overheden- bedrijfsleven'' samenwerkingsverbanden of participeren in diverse onderlinge kenniskringen of het Center of Expertise Food. Met deze aanvraag willen deze lectoren de krachten bundelen, meer synergie realiseren in de onderzoeksprogrammering, de kwaliteit van het toegepaste onderzoek verbeteren en meer zichtbaar zijn naar maatschappij en economie.

Eindrapportage

1. Open netwerk Om helder gepositioneerd naar buiten te kunnen treden en daarmee een open netwerk te kunnen bouwen is in de Platform regeling I allereerst geïnvesteerd in interne verkenning en afstemming. De eerste verkenning betrof het inventariseren van thematisch relevante lectoraten in Nederland, waarbij het team van kernlectoraten werd uitgebreid en waarbij de eerste schil (kernteam) en tweede schil (lectoren en onderzoekers vertegenwoordigd via het kernteam) helder zijn gedefinieerd. Belangrijk aandachtspunt was een brede binding tussen de (traditioneel aangeduide) ‘groene’ en ‘grijze’ domeinen. Binnen met kernteam van lectoren zijn ook lectoren van de Hanze Hogeschool en de CHE aangesloten. Vervolgens is gewerkt aan het ontwikkelen van een heldere positionering van het Platform en zijn verschillende activiteiten en bijeenkomsten georganiseerd (deels reeds gerapporteerd in de tussenrapportage).

Naast de periodieke bijeenkomsten (afwisselend fysiek en online) met het kernteam hebben we drie grotere bijeenkomsten georganiseerd:

Bijeenkomst 1 (30 augustus 2018): Was toegespitst op de positionering van het Platform Voedsel en Gezondheid. Dit heeft geresulteerd in thematische en verdeling, in drie pijlers (zie figuur 1), te weten:
- Voedsel gedrag en gezondheid
- Voedseltechnologie
- Voedsel, maatschappij en duurzaamheid
Dit is reeds in de voortgangsrapportage uitgebreider gerapporteerd.

Bijeenkomst 2 (30 oktober 2018): Verkenning onderzoekslijnen HBO in samenspel met werkveld en universiteiten; welke rol heeft het HBOonderzoek en hoe is dat het beste te organiseren in samenhang met voornoemde partijen. In deze bijeenkomst participeerden: 8 Lectoren / 3 PhD studenten binnen het lectoraat / 5 docent onderzoekers / 2 hoogleraren / 1 werkveld vertegenwoordiging vanuit de Topsectoren. Dit is eveneens reeds in de voortgangsrapportage uitgebreider gerapporteerd.

Bijeenkomst 3 (22 Nov 2019): Trendcollege bij de HAS over ultra-processed foods was goed bezocht (200 aanwezigen: bedrijfsleven, kennisinstelling HBO en WO, en studenten), met levendige discussies en hoge waardering. Interessante inzichten van het trend-college waren ondermeer dat (i) ultra-processed foods niet per definitie is te koppelen aan ‘ongezond’, en dat (ii) naast het kijken naar de samenstelling van voedselproducten en maaltijden het ook belangrijk is om aandacht te hebben voor de eetsnelheid in het kader van overgewicht en obesitas preventie.Het verslag van het trendcollege en de verschillende presentaties zijn online beschikbaar : https://www.has.nl/nl/has-onderzoek/lectoraten/lectoraat-voeding-en-gezondheid/food-trend-college

Bijeenkomst 4 (gepland 24 april 2020): Er was een open platform dag gepland op het thema ‘wat is praktijk gericht onderzoek?’ met aandacht verscheidenheid aan onderzoekers en type onderzoek binnen de aangesloten lectoraten en daarbinnen ook specifieke aandacht voor ethiek in het kader van ‘werken met mensen’. Als gevolg van de covid-19 pandemie heeft deze bijeenkomst (nog) niet plaats kunnen vinden.

Bijeenkomst 5 (gepland 12 juni 2020): Trendcollege bij InHolland over ‘insecten zijn om op te eten’ heeft als gevolg van de covid-19 pandemie (nog) niet plaats kunnen vinden. Doelgroep: studenten, docenten, onderzoekers, netwerk.

Het platform is (met wisseling van Lectoren) steeds vertegenwoordigd geweest in overkoepelende overleggen hetzij georganiseerd door SIA, hetzij in kader van COE Groen, om enerzijds werkdruk te verdelen (niet iedereen altijd overal bij aanwezig) en ook onderling overleg te bevorderen (terugkoppeling als aanknopingspunt voor onderlinge dialoog). Dit heeft zeer goed gewerkt en de cohesie van het Platform verhoogd. Op deze wijze is het platform breed vertegenwoordigd en verankerd, waarmee voeling wordt gehouden met het bredere werkveld, alsmede vanuit inhoudelijke thematiek, stevig verbonden. Op deze wijze worden ook (nieuwe) calls en project consortia gedeeld en kan er gericht worden doorverwezen naar de meest relevante contactpersonen.

2. Thematisch programmeren Op basis van de sub-thematische onderverdeling van het platform is gewerkt aan consortium vorming. Gedurende de Platform I - regeling is (nog) geen concrete samenwerking binnen projecten gerealiseerd. Wel is er veel uitwisseling geweest over calls en netwerkvorming, waarbij ook relevante doorverwijzingen zijn gemaakt. Vanuit de platform samenwerking hebben verschillende lectoraten in verschillende constellaties reeds meegewerkt aan landelijke acquisitie trajecten. Daarnaast faciliteert het Platform nieuwe projectsamenwerking. Concrete voorbeelden zijn:
• De onderzoekagenda rondom het in ontwikkeling zijnde WFC (World Food Center in Ede) in samenwerking met TiFN en andere aangesloten kennisinstellingen, en verschillende NWA aanvragen en de missies in het Missie gedreven Topsectoren- en innovatiebeleid.
• Daarnaast zijn meerdere lectoren betrokken bij de NWA sandpit ‘Transitie naar en Duurzaam Voedselsysteem.
• Trend college heeft bijgedragen aan zichtbaarheid, waardoor HAS hogeschool in consortium binnen TKI is opgenomen.

Een belangrijk thema waarop binnen het platform is samengewerkt betreft ethiek in het onderzoek. Dit speelt breder binnen het HBO, maar heeft wel specifieke relevantie voor het domein voedsel en gezondheid. Kennis en ervaring, alsmede protocollen en handleidingen zijn binnen het Platform uitgewisseld. Zo hebben (op 2 febr 2020) twee lectoren van de HAS en HANZE hogeschool een presentatie gegeven aangaande ‘Ethische Toetsing in het HBO’ nav de door de Vereniging Hogescholen ondertekende gedragscode wetenschappelijke integriteit. Wat betekent deze code in de praktijk, hoe wordt daar invulling aan gegeven? De verschillende hogescholen zijn in verschillende stadia wat betreft de praktische uitwerking. Om te voorkomen het wiel steeds opnieuw uit te vinden is het thema binnen het platform als speerpunt geagendeerd op basis van kennis en ervaring uitwisselen, zowel richting onderzoek als richting onderwijs. Binnen het platform is een inventarisatie gemaakt van type ethische kwesties, alsmede ‘best practices’.
In 2019 is het Netwerk Ethische Advies Commissies gestart waarin hogescholen hun ervaringen kunnen uitwisselen met ethische commissies, waar in de recent opgerichte HAS Ethische Advies Commissie (HEAC) een goede benchmark leverde. Een van de lectoren uit het platform heeft zitting in de HEAC en heeft ervaringen en ‘best practices’ gedeeld, waarin ook gebruik is gemaakt van reeds bestaande protocollen vanuit de HANZE.
Vanuit het platform zal dit onderwerp in de vervolg regeling breder worden gedeeld.
3. Organiserend vermogen
Het Lectorenplatform Voedsel en Gezondheid heeft in de afgelopen twee jaar gewerkt aan een onderzoekagenda bestaande uit een inhoudelijke en een kwaliteitspijler met betrekking tot toegepast onderzoek. In de voorgaande periode is er al veel gerealiseerd in zowel samenwerking als programmering. Op basis van de verbondenheid van de Lectoraten binnen het platform bieden we een landelijk netwerk voor maatschappelijk geëngageerd toegepast onderzoek in het voedsel domein, inzetbaar voor samenwerkingsverbanden met (lokale) overheden en bedrijfsleven, alsmede met universiteiten en andere onderzoeksinstellingen. Desalniettemin was Platform I vooral gericht op interne verkenning en afstemming.

Figuur 1: Samenwerkingsmodel

Het Platform Voedsel en Gezondheid bestaat uit een groep kernlectoren met daaromheen een tweede schil bredere participatie van lectoren en docentonderzoekers. De lectoren van het kernteam vertegenwoordigen alle thematisch verbonden lectoren/lectoraten binnen de eigen hogeschool. Voor sommige hogescholen zijn, gezien de directe link met het Platform thema, meerdere lectoren in het kernteam opgenomen.
De organisatie van het Platform was simpel gehouden met oog op duurzame bestendiging in de toekomst. Wel is een platform secretaris voor procedurele en administratieve ondersteuning, alsmede communicatie ondersteuning essentieel gebleken.