Water en Bodem sturend in de Omgevingswet

De Omgevingswet is de grootste wijziging in de Nederlandse wetsgeschiedenis en treedt naar verwachting in 2023 in werking. De volledige implementatie moet voor 2030 voltooid zijn en genereert een ruimtelijke transitie. Het maatschappelijk doel van de Omgevingswet is de duurzame ontwikkeling van de kwaliteit van de leefomgeving. De Omgevingswet bestaat voor 20% uit wet- en regelgeving en voor 80% uit anders werken. Dit laatste omvat de één-overheidsgedachte en impliceert nauwe samenwerking tussen provincies, gemeenten en waterschappen.
De gevolgen van klimaatverandering dwingen ons om anders om te gaan met water. Zowel het IPCC als het PBL adviseren om het water- en bodemsystemen leidend te laten zijn bij ruimtelijke (her)ontwikkeling. De maatschappelijke roep om water en bodem écht leidend laten zijn in de ruimtelijke ontwikkeling, een watertransitie, wordt steeds groter. Hierbij hoort gebiedsgericht vasthouden en schoonhouden van water aan de bron in plaats van snel en veel afvoeren en zuiveren.
In dit onderzoeksvoorstel komen de beide transities samen. Met vijf gemeenten, drie waterschappen, de provincie Zuid-Holland, de Omgevingsdienst regio Utrecht (ODRU) en de Stichting Climate Adaptation Services (CAS) gaan de betrokken hogescholen systematisch op zoek naar de wijze waarop water- en bodemsystemen kunnen doorwerken in de beleidscycli bij de overheden, met focus op de doorwerking in het kerninstrument ‘Programma’. We worden hierbij begeleid door experts van Deltares, Hoogheemraadschap van Rijnland, Gemeente Den Haag en Ros Bestuursadvies. In werkateliers wordt collectief kennis ontwikkeld en worden ervaringen gedeeld.
De beoogde onderzoeksresultaten betreffen ondersteunend instrumentarium, zoals handreikingen, storymaps, gidsprincipes, podcasts en animaties, dat bruikbaar moet zijn in de praktijk van gemeenten en waterschappen. Theorie en praktijk van de ruimtelijke transitie en de watertransitie komen zo samen in de geest van de Omgevingswet. De Omgevingswet is een nieuw onderzoeksterrein in HBO-land en heeft invloed op de curricula van het HBO.